Bestuurlijke hoofdlijnen
Al eeuwenlang verbindt de Zaan: de stad en de dorpen, de inwoners en de ondernemers. Zaanstad is een gemeente met een rijke historie en een industrie die groot gemaakt is door inventieve en ondernemende mensen. Een samenleving waarin wij alle inwoners gelijke kansen gunnen. Een waterrijke en groene plek, waar het goed wonen, werken en ontspannen is. Zaanstad heeft een rijke geschiedenis en een veelbelovende toekomst. Een kleurrijke stad, in de nabijheid van Amsterdam en sterk in ontwikkeling. De stad groeit en gebruikt deze groei om kwaliteit toe te voegen.
Zaanstad staat op een cruciaal moment in haar ontwikkeling. De stad groeit naar 200.000 inwoners in 2040. Het is een complexe opgave om de stad te laten groeien met kwaliteit, terwijl we ook de kwaliteit in de bestaande stad willen behouden en versterken. Iedereen moet kunnen blijven meedoen en de stad moet fysiek niet “op slot” gaan. We willen de unieke combinatie van wonen, werken en recreëren blijven behouden. Het college presenteert een begroting waarin het oplossingen heeft gevonden om de begroting sluitend te maken, zonder af te doen aan de ambities van het coalitieakkoord. Dit doen wij in bondgenootschap met onze inwoners, ondernemers en (maatschappelijke) partners.
De maatregelen die we hebben ingezet om de (jeugd)zorg toegankelijk én betaalbaar houden, werpen hun eerste vruchten af. Er is een beweging naar een meer preventieve aanpak in de zorg waardoor de behoefte aan zwaardere zorg en ondersteuning afneemt. Het monitoren en bijsturen van deze uitgaven houdt onze grootste bestuurlijke aandacht mede gezien de risico’s en de taakstelling die er op rust. De werkgelegenheid groeit, meer mensen komen aan het werk. Onze instroom in de Participatiewet daalt net als het aantal uitkeringen. We bezuinigen niet op de bredere aanpak van de armoedebestrijding in Zaanstad, en leggen een focus op de wijk Poelenburg-Peldersveld. Deze succesvolle aanpakken wordt voortgezet en versterkt.
We zien dat dit jaar voor meer dan 1.000 woningen bouwaanvragen zijn ingediend en voor het jaar daarna een vergelijkbaar aantal in de pijplijn zit. De woningbouwproductie loopt de komende jaren verder op. We investeren verder in de groei van de stad, zoals het voorzetten van MAAK.Zaanstad, de Top-16 en een stevigere inzet op grondexploitatie en het voorkomen van verdere bodemdaling. Vanuit het investeringsfonds worden middelen gereserveerd voor de ontwikkeling van het Hoornseveld. Een woonwijk met meer dan 700 woningen, inclusief kwalitatieve sportvoorzieningen. We gaan door met de Avantdeal (Thorbeckeweg), de Guisweg en de openstelling van de Busbrug en werken aan een oplossing voor het PAS-vraagstuk. Met de middelen vanuit het cultuurcluster zetten we in op de versterking van het culturele aanbod in de stad. We realiseren met elkaar de Zomer van Monet in 2021 als vliegwiel naar Zaanstad Monetstad en onderzoeken de haalbaarheid van een nieuw museum in het centrum van Zaandam en een culturele voorziening in Noord. Ook investeren we in een Zaancampus, de aanpak van het lerarentekort en extra inzet van brugwachters.
Zoektocht naar een passende begroting
Tegelijkertijd staan de financiën onder druk. Dat was al zichtbaar bij de voorjaarsnota. De zoektocht naar bezuinigingsmaatregelen hebben wij dit voorjaar samen met de raad ingezet om zodoende breed gedragen de juiste keuzes te kunnen maken. Inhoudelijke keuzes, waardoor wij enerzijds kunnen blijven werken aan onze plannen voor de mobiliteit, cultuur, onderwijs, duurzaamheid en woningbouw, maar anderzijds ook financiële voorstellen om onze middelen en menskracht efficiënter te kunnen inzetten en de investeringen voor de toekomst mogelijk te maken. In deze begroting zijn de maatregelen uit de voorjaarsnota inhoudelijk verwerkt. Zo hebben we maatregelen genomen op het gebied van bedrijfsvoering, het verhogen van inkomsten van investeringsuitgaven door met projectontwikkelaars (andere) afspraken te maken waarbij zij een (hogere) bijdrage leveren aan bovenwijkse en bovenplanse kosten, een retributie in te voeren op de Zaanse Schans, het verlagen van de indexatie van subsidies, het efficiënter gebruik van sportfaciliteiten en de vrijval van reserves.
Ná de voorjaarsnota is in de meicirculaire bekend geworden dat het rijk minder uitgeeft. En dat heeft gevolgen voor de bijdrage (het accres) die gemeenten ontvangen. Ook zijn bij de cao-onderhandeling de loonkosten voor gemeente ambtenaren gestegen. Toch is het ons gelukt om een begroting op te stellen met een bestendig financieel toekomstperspectief. Daartoe zijn binnen de begroting de nodige extra besparingen gerealiseerd. Zo hervormen we de mantelzorgwaardering en maken we de parkeerkaarten voor mindervaliden kosten dekkend. We onderzoeken verschillende scenario’s voor de toeristenbelasting vanaf 2021 en komen daartoe met maatregelen om de grondslag te vergroten en de belasting te differentiëren in lijn met onze te ontwikkelen visie op toerisme.
Om de begroting sluitend te maken wordt een deel van het rekeningresultaat 2018 ingezet. Van het resultaat van € 6,1 miljoen gebruiken we € 4,9 miljoen als eenmalige bijdrage aan de begroting in de jaren 2020 en 2021. De overige € 1,2 miljoen blijft beschikbaar voor het Investeringsfonds.
De amendementen van de voorjaarsnota zijn omgezet in beleid. Alle moties zijn door het college getoetst op haalbaarheid, kosten, capaciteit en wenselijkheid. Daarbij is het college verheugd dat alle moties uitgevoerd kunnen worden. Omdat ze of aansluiten bij bestaand beleid, of omdat er slimme manieren zijn gevonden om de maatregelen in te passen. Het niet indexeren van de subsidies blijft staan, maar instellingen krijgen langer de tijd om zich hierop aan te passen.
Samen met onze inwoners, ondernemers en partners werken we aan een mooier Zaanstad. Met de plannen die door deze begroting mogelijk worden gemaakt, hopen we daar weer een bijdrage aan te leveren.
Moties
Bij de Voorjaarsnota 2019 heeft de raad 24 moties aangenomen. Hieronder volgt een korte reactie op hoe het college (in de begroting) uitvoering zal geven aan deze moties.
Motie 1 Vuurwerkvrije parken | Het college is voornemens de motie uit te voeren. Er wordt onderzocht welke juridische besluiten/mogelijkheden hiervoor noodzakelijk zijn. De raad zal nog geïnformeerd worden. |
Motie 12 Betere voorlichting over houtstook | De gemeente plaatst elk jaar aan het begin van het stookseizoen een artikel in het Zaanstad Journaal met tips over goed stoken. Dit artikel wordt later in het stookseizoen nog een keer geplaatst en ook de GGD plaats uitgebreide informatie op hun website. Het college zal bekijken of en hoe de voorlichting nog effectiever vormgegeven kan worden. |
Motie 11 Indexering subsidies | De financiële situatie bij de begroting 2020 geeft geen ruimte de structurele besparing op de subsidies te herzien. Wel kan het college voorstellen om eenmalig de instellingen tegemoet te komen door in 2020 de helft van de indexcompensatie uit te keren. Het college heeft bij de voorjaarsnota inhoudelijk naar de beleidsonderwerpen gekeken. Daarbij is de keuze gemaakt om meer dan de loon-prijs indexaties te besparen op subsidies voor sport en jongerenwerk. Het college is echter van mening dat ook andere organisaties, ieder naar rato van de subsidiehoogte, een bijdrage kunnen leveren. |
Motie 13 beter maaibeleid | In 2020 onderzoeken we de mogelijkheden om het gemeentelijke maaibeleid aan te passen met als doel dat dit de biodiversiteit in Zaanstad wordt vergroot. Daarbij zoeken we aansluiting op het maaibeleid van andere terrein beherende organisaties zoals de provincie. |
Motie 14 Bevorderen duurzaam toerisme | Het college onderschrijft de ambitie om duurzaamheid te stimuleren, ook in het toeristisch beleid dat Zaanstad voert. Samen met onze partners (regio en provincie) onderzoekt het college hoe duurzaam toerisme meer gestimuleerd kan worden. Duurzaamheid krijgt een vaste plek in de toeristische visie. |
Motie 16 Co2 uitstoot als indicator | Deze indicator is vanaf de Begroting 2020 weer opgenomen. Gekozen is voor de cijfers uit de nationale klimaatmonitor. |
Motie 17 Green deal autodelen | Stimuleren van autodelen past goed in het huidige beleid voor mobiliteit en klimaat. In het nieuwe mobiliteitsplan (opvolger ZVVP 2009), dat volgens planning eind 2020 aan de raad wordt voorgelegd, vormt fiets een belangrijk onderdeel. Afspraken met werkgevers passen hier goed in. |
Motie 18 aanpak droogteplan openbare ruimte | Het opstellen van een droogteplan voor de openbare ruimte is onderdeel het een plan van aanpak klimaatadaptatie. Dit plan van aanpak is eind 2020 gereed. |
Motie 20 Green deal fiets naar je werk | De hoofduitgangspunten passen goed binnen de te actualiseren Parkeernota en het Zaans Verkeers- en Vervoersplan. |
Motie 21 Meer inzet wisselwoningen bij funderingsherstel | De motie wordt uitgevoerd. De komende periode wordt verkend op welke manier er ingespeeld kan worden naar de vraag voor wisselwoningen, met de gedachte dat dit het funderingsherstel kan versnellen. |
Motie 27 Toeristenbelasting passagiers riviercruises | Het college stelt een nieuwe visie op toerisme op. Op basis van deze visie werkt het college de komende maanden verschillende scenario's uit voor het heffen van toeristenbelasting. Daarbij worden ook de invoering van de dagtoeristenbelasting voor passagiers van riviercruises en de watertoeristenbelasting betrokken, als ook mogelijkheden om beter zicht te krijgen op het aantal (overnachtingen in) Airbnb’s en het versterken van de controles hierop. Daarnaast worden de mogelijkheden voor tariefdifferentiatie onderzocht. Over de uitkomsten wordt de raad nader geïnformeerd. Besluitvorming wordt betrokken bij de Voorjaarsnota 2020. |
Motie 28 inning toeristenbelasting Airbnb | Zie motie 27. |
Motie 29 Jongeren centraal | De motie wordt overgenomen. De vraag uit de motie om ook te kijken naar datgene wat méér nodig is wordt meegenomen in het lopende onderzoek. De uitkomsten van het onderzoek zullen voor de Voorjaarsnota 2020 aan de raad kenbaar worden gemaakt. |
Motie 31 Leefbaarheidsfonds | Het college gaat de mogelijkheden van het leefbaarheidsfonds voor het verbeteren van de leefbaarheid in de omgeving van de A8/Coenbrug met de provincie bespreken. De raad zal over de uitkomsten geïnformeerd worden. |
Motie 32 Financiering zonnepanelen gemeentelijk vastgoed door derden | Op dit moment loopt een aanvullend onderzoek ten aanzien van alle te nemen energiebesparende maatregelen. Hierbij worden o.a. de consequenties van de haalbaarheid op financieel en constructief gebied onderzocht. Voor de uitvoering is uitgegaan dat er aansluiting is op de lopende meerjaren onderhoudsplanning. Het haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijkheden en consequenties van het ter beschikking stellen van daken aan derden zal hierin extra worden meegenomen. |
Motie 33 Zichtbaar maken positieve ontwikkelingen Poelenburg en Peldersveld | Het college neemt deze motie over. Nog in 2019 zal met de raad een bijeenkomst georganiseerd worden in de wijk. |
Motie 34 Objectivering geluidsoverlast vliegverkeer Schiphol | De in de motie voorgestelde acties sluiten aan op de acties die de gemeente al in gang heeft gezet en sluiten daarmee aan op het gevoerde beleid en uitvoering. |
Motie 35 Monettoren op locatie Figaro | Voor de locatie Figaro wordt een nieuw plan ontwikkeld. De uitgangspunten voor de invulling van de locatie Figaro zijn bestemmingsplantechnisch bepaald op basis van de geldende uitgangspunten van Inverdan. De naam “Monet” zal in overweging meegenomen worden in het ontwerp- uitvoeringstraject. Afhankelijk van het ontwerp zal het begrip “toren” wel of geen invulling krijgen. Duurzaamheid, circulariteit en groen wordt als speerpunt vanuit het inkoopbeleid ook in dit project meegenomen. Het beleid ten aanzien van sociale woningbouw wordt gevolgd. Onderwerp van het lopende onderzoek is of wonen een directe aansluiting kan krijgen bij de overige programmatische invulling (denk aan studenten huisvesting in combinatie met onderwijs of invulling volgens behoefte zorgwoningen etc.). Het uiterlijk van het gebouw zal blijken in de aanbestedingsfase en conform andere stedebouwkundige projecten in de directe omgeving getoetst worden op verschijningsvorm, aansluiting bij stadsgezicht, bestemmingsplan, context etc. Het college geeft hiermee invulling aan de in de motie genoemde punten. |
Motie 37 Oplossing spitsprobleem Dorpsstraat | Het college voert deze motie uit. Meerdere varianten zullen worden onderzocht, waaronder de gepresenteerde optie uit het agenda initiatief. |
Motie 39 Respijtzorg | In 2019 evalueren wij de huidige mantelzorgwaarderingsregeling om te komen tot een nieuwe regeling per 2020. Vertrekpunt hierbij is het koppelen van ondersteuning en waardering. Hierdoor kunnen we meerwaarde creëren op inhoudelijk (waardering en ondersteuning op maat), procesmatig (completer beeld en contact met mantelzorgers) en bedrijfsmatig (kostenefficiënte uitvoering) vlak. De capaciteit en beschikbaarheid van de respijtzorg kan worden uitgevraagd bij gecontracteerde aanbieders. De gemeenteraad zal eind 2019 met een raadsinformatiebrief worden geïnformeerd over de nieuwe regeling per 2020. |
Motie 41 betere informatiekanalen voor mantelzorgers | Uitvoering van de motie past binnen de opdracht aan de wijkteams. Er is afgelopen jaren geïnvesteerd in verschillende communicatiekanalen en campagnemiddelen zoals websites, huis aan huis bladen, folders, maar ook via social media. De ervaring is dat desondanks veel mantelzorgers niet bereikt lijken te worden. De sociale wijkteams hebben de opdracht om mantelzorgers te vinden, te informeren en te ondersteunen. De inzet voor komende periode is om meer te investeren in het verstevigen van netwerken rondom inwoners met een zorg vraag om van daar uit ook eerder zicht te krijgen op mantelzorgers om de inwoner heen. De inschatting is dat het bereiken van mantelzorgers via (informele) netwerken effectiever is dan algemene communicatiemiddelen. |
Motie 45 Buiten RIC-terugkeer in de maatschappij na detentie | Er gaat een onderzoek plaatsvinden naar wat er vanuit Werkom en andere re-integratiebedrijven al gedaan wordt. Aan de hand van het onderzoek wordt in beeld gebracht hoe een pilot “Buiten RIC” ingevuld kan worden. Voor de kosten wordt een bedrag van € 31.892 onttrokken aan de reserve Werkgelegenheidsprojecten. De Dienst Justitiële Inrichtingen draagt € 13.668 bij. |
Motie 46 Raadscommunicatie | Het college verwerkt deze motie in de begroting. Om de extra kosten van € 36.000 per jaar te dekken zal het college binnen de beschikbare bedrijfsvoeringsbudgetten ruimte vrij maken (herprioritering werkzaamheden). |
Motie 47 Een jaarlijks kinderdiner op het stadhuis | Het college geeft uitvoering aan de motie door kinderen uit te nodigen voor een diner. Lokale ondernemers worden gevraagd dit initiatief mede mogelijk te maken. Aanvullend kan uit de armoedemiddelen bijgedragen worden. |
Indicatoren
Net als in de begroting 2019 bevat elk begrotingsprogramma een set indicatoren en kerncijfers. Een overzicht van de indicatoren en waarden die het college nastreeft is hieronder gepresenteerd. Het college beoogt met deze indicatoren het gesprek met de raad over de ambities te faciliteren. De streefwaarden geven de bewegingsrichting en ontwikkeling aan die het college voor ogen heeft. Veelal is het behalen van een streven echter van meer factoren afhankelijk dan van het handelen van het college alleen. De indicatoren en realisaties vormen daarmee de start van het gesprek over de mate waarin de ontwikkelingen naar wens verlopen en of verder ingrijpen of bijsturen nodig is.
Naam | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | Realisatie 2018 | Begroting 2020 | Streef- | Bron |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Onderwijs, jeugd en zorg |
|
|
|
|
|
|
|
% Doelgroepkinderen dat deelneemt aan voorschoolse educatie, reguliere opvang of opvang bij gastouder | nb | nb | 81,0% | 82% | 82% | 83,5% | GGD |
% Inwoners dat zich beter kan redden door de specialistische ondersteuning | 80% | 79% | 81% | 81% | 81% | 81% | Gemeentelijke registratie |
% Schooladviezen basisschool havo/vwo | 41% | 41% | 45% | 44% | 46% | 48% | DUO |
% Jeugdigen dat ondersteund wordt door jeugdteam | nvt | nvt | 9,4% | 10,0% | 10,2% | 10,5% | Gemeentelijke registratie |
% Jeugdigen dat ondersteund wordt door jeugdteam (nieuw) | 6,1% | 8,1% | 8,6% | 8,7% | 8,8% | 8,9% | Gemeentelijke registratie |
% Jeugdigen met specialistische jeugdhulp | nvt | nvt | 9,5% | 8,8% | 8,8% | 9,0% | Gemeentelijke registratie |
% Jeugdigen met specialistische jeugdhulp (nieuw) | n.b. | 9,3% | 7,4% | 8,1% | 8,2% | 8,3% | Gemeentelijke registratie |
% Inwoners 18+ dat wordt ondersteund door wijkteam | 6,2% | 7,3% | 7,8% | 8,3% | 9,5% | 9,0% | Gemeentelijke registratie |
% Inwoners 18+ met een WMO voorziening/begeleiding | 7,3% | 7,1% | 7,0% | 7,2% | 7,3% | 7,4% | Gemeentelijke registratie |
% Inwoners dat de kwaliteit van de specialistische ondersteuning goed vond | 79% | 79% | 81% | 82% | 82% | 81% | Gemeentelijke registratie |
Werk, inkomen en economie |
|
|
|
|
|
|
|
% Uitkeringsgerechtigden met een plan van aanpak (meting vanaf 2018) | nvt | nvt | nvt | 48% | 59% | 90% | Gemeentelijke registratie |
% Plannen van aanpak waarvan de resultaten zijn gehaald (meting vanaf 2018) | nvt | nvt | nvt | 36% | 44% | 70% | Gemeentelijke registratie |
% Uitstroom uit de bijstand t.o.v. het totaal aantal mensen in de bijstand | 31% | 26% | 24% | 21% | 24% | 35% | Gemeentelijke registratie |
Vestigingsbegeleiding (aantal) | 60 | 55 | 86 | 75 | 80 | 100 | Gemeentelijke registratie |
Acquisitie van bedrijven (aantal) | 12 | 6 | 15 | 12 | 12 | 15 | Gemeentelijke registratie |
Aantal circulaire aanbestedingen | 0 | 0 | 0 | N.B. | 2 | 10 | Gemeentelijke registratie |
CO-2 uitstoot (ton) | 927.400 | 894.800 | 861.900 | nb | 820.000 | 800.000 | De nationale klimaatmonitor |
Maatschappelijke ontwikkeling |
|
|
|
|
|
|
|
% Inwoners dat zegt te sporten | 68% | 65% | 64% | 65,1% | 66% | 68% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt (zeer) tevreden te zijn over de sportvoorzieningen in de buurt in de eigen buurt | 51% | 56% | 55% | 56% | 58% | 61% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt (zeer) tevreden te zijn over de culturele voorzieningen in de hele gemeente | 50% | 51% | 52% | 47% | 50% | 65% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt (zeer) tevreden te zijn over de voorzieningen basisonderwijs in de eigen buurt | 57% | 56% | 57% | 55% | 59% | 63% | Zaanpeiling |
Ruimtelijke en gebiedsontwikkeling |
|
|
|
|
|
|
|
Aantal opgeleverde woningen | 614 | 646 | 675 | 450 | 600 | 1000 | BAG/CBS |
Aantal woningen start bouw | nb | nb | nb | nb | 1.000 | 1.000 | Gemeentelijke registratie |
Aantal intentieovereenkomsten om nieuwe ontwikkellocaties van de woningbouwopgave te faciliteren | 3 | 2 | 1 | 7 | 5 | 3 | Gemeentelijke registratie |
Aantal door woningcorporaties jaarlijks op te leveren huurwoningen | nb | 75 | 88 | 85 | 180 | 300 | Monitor prestatie-afspraken |
Aantal verbeterde funderingen van particuliere woningen per jaar | 117 | 110 | 113 | 98 | 150 | 300 | Gemeentelijke registratie |
Buitenruimte, vastgoed en bereikbaarheid |
|
|
|
|
|
|
|
% Inwoners dat tevreden is over de verkeersveiligheid in de eigen buurt | 39% | 40% | 38% | 45% | 52% | 70% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat tevreden is over bereikbaarheid van de buurt per fiets | 88% | 88% | 88% | 92% | 90% | 90% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat tevreden is over bereikbaarheid van de buurt per auto | 74% | 73% | 73% | 79% | 80% | 80% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat parkeren als grootste probleem in de buurt ziet | 14% | 15% | 13% | 20% | 15% | 10% | Zaanpeiling |
% Areaal openbare ruimte met een onderhoudsachterstand | 20% | 20% | 20% | 18% | 18% | 16% | Gemeentelijke registratie |
% Hoeveelheid gescheiden afval als aandeel van de totale hoeveelheid ingezameld afval | 41% | 55% | 50% | 50% | 50% | 60% | HVC |
Veiligheid, handhaving en publieke dienstverlening |
|
|
|
|
|
|
|
Oordeel inwoners over de veiligheid in het uitgaansgebied in het centrum van Zaandam, overdag | 7,3 | 7,3 | 7,3 | 7,3 | 7,3 | 7,3 | Zaanpeiling |
Oordeel inwoners over de veiligheid in het uitgaansgebied in het centrum van Zaandam, 's avonds | 6,0 | 6,0 | 5,9 | 5,7 | 5,8 | 6,1 | Zaanpeiling |
Totaal aantal misdrijven | 8.448 | 7.905 | 6.924 | 6.429 | 6.750 | 7.000 | Politie.nl/politiecijfers |
Aantal misdrijven High Impact (inbraak, geweld, straatroof, overval) | 1.254 | 1.182 | 1.157 | 1.076 | 1.000 | 1.200 | Politie.nl/politiecijfers |
% Terugbelverzoeken afgehandeld binnen termijn | 75% | 81% | 77% | 75% | 82% | 85% | Gemeentelijke registratie |
Waarderingscijfer website zaanstad.nl, telefonie en WhatsApp | nb | nb | 7,1 | 7,5 | 7,6 | 7,7 | Gemeentelijke registratie |
Bestuur en financiën |
|
|
|
|
|
|
|
Oordeel van inwoners in welke mate zij betrokken worden bij de totstandkoming van gemeentelijke plannen | 5,4 | 5,5 | 5,7 | 5,9 | 6,1 | 6,5 | Zaanpeiling |
% Openstaande debiteuren einde van het jaar | 4,8% | 4,0% | 4,6% | 5,7% | 5% | <4,0% | Gemeentelijke registratie |
% Gehonoreerde WOZ-bezwaren t.o.v. totaal aantal WOZ objecten | 2,1% | 0,6% | 0,3% | 0,5% | 0,5% | <0,5% | Gemeentelijke registratie |