De openbare ruimte bestaat uit kapitaalgoederen zoals wegen, groen en speelplaatsen, bruggen, kades, openbare verlichting en verkeersregelinstallaties. Eind 2017 is de nota onderhoud kapitaalgoederen openbare ruimte (2017/39232) door de raad vastgesteld. Deze nota bevat het beleidskader voor de gemeentelijke kapitaalgoederen in de openbare ruimte, zijnde de buitenruimte inclusief de ondergrondse infrastructuur. Naast de gemeentelijke overheid zijn diverse andere overheden beheerder van de openbare ruimte en hebben diverse bedrijven voorzieningen in de openbare ruimte staan.

Kwaliteitsniveau

De Kwaliteitscatalogus van CROW (kennisinstituut voor de openbare ruimte) deelt de technische kwaliteit van de openbare ruimte op in vijf categorieën (A+, A, B, C en D). Kwaliteitsniveau A staat voor een hoog kwaliteitsniveau en kwaliteitsniveau D staat gelijk aan het hebben van onderhoudsachterstanden; deze delen van de openbare ruimte hadden al vervangen moeten zijn. Voor de komende jaren is de vervanging van de kwaliteitsniveaus D, C en B ingepland in het Meerjaren InvesteringsPlan Openbare Ruimte (MIP O-R)

De openbare ruimte in Zaanstad wordt ten aanzien van het aspect netheid op kwaliteitsniveau B/C onderhouden. Uitzondering hierop is het centrumgebied Inverdan bestaande uit de Gedempte Gracht, de Dam en het deel van de Westzijde dat deel uitmaakt van het kernwinkelgebied; dat onderhouden we op kwaliteitsniveau B. De vervanging van de openbare ruimte gebeurt op het technisch noodzakelijke moment.

Onderhoudsplan

De nota onderhoud kapitaalgoederen openbare ruimte geeft inzicht in onderhoudstoestand (anno 2017), legt de haalbare onderhoudskwaliteit vast en geeft inzicht in de hiertoe beschikbare en benodigde middelen. In de nota wordt teruggeblikt op de periode 2010 - 2016 en vooruitgekeken naar de opgave voor de jaren 2017 en verder.
Bij de beeldkwaliteitsinspectie, uitgevoerd in 2016 en 2017, zijn de kapitaalgoederen in de openbare ruimte visueel beoordeeld conform de Handreiking artikel 12 Financiële verhoudingswet. Mede op basis van de leeftijd en actualisatie van beleidsplannen, is de onderhoudsachterstand in 2017 in Zaanstad vastgesteld op € 38 miljoen. Dit komt overeen met 20%. Bij de begroting 2018 is besloten de onderhoudsachterstanden in Zaanstad in 5 jaar (2019-2023) terug te brengen tot 15%. In de Voorjaarsnota 2019-2023 is dit besluit teruggedraaid.

Voor de grote vervangingsprojecten in de openbare ruimte van Zaanstad wordt verwezen naar de website Geo.Zaanstad.nl.

Financiën

In het MIP O-R zijn de benodigde investeringen in kapitaalgoederen van de openbare ruimte opgenomen. Ook de kosten die gepaard gaan met het inlopen van de onderhoudsachterstanden zijn in de meerjarenbegroting opgenomen. Zie de bijlage investeringen voor de investeringsbedragen 2020. Daarnaast worden met ingang van 2020 en 2021 extra financiële middelen vrijgemaakt voor de verbetering van de veiligheid van de bruggen. In totaal betreft het een bedrag van € 1,2 miljoen.

Met ingang van de begroting 2020 wordt ook de prijsstijging in de grond-weg en waterbouw in 2018 gecompenseerd. Het betreft een bedrag van € 1,5 miljoen per jaar

Met de jaarrekening 2018 is geconstateerd dat de theoretische onderhoudsachterstanden € 39,9 miljoen bedragen. Voor de begroting 2020-2023 zullend de onderhoudsachterstanden zich op dit niveau stabiliseren.